حکیم رازی بارها اعلام کرده فلسفه ارسطو را نمی پذیرد و چنان که معاصران به درستی اعلام کرده اند ارسطو طی حدود 2000سال سلطه ی فکری و فلسفی , حریفی نقاد تر و حکیمی بزرگتر از رازی به خود ندیده است. در یک کلمه رازی فیزیک ارسطو را نقض کرده ؛ ولی هدف و غرض اصلی وی , همانا رد و رفض متافیزیک او بوده؛ حکیم رازی یگانه متفکر مادی ایرانی در سراسر اعصار است که هرنوع فلسفه مابعدالطبیعی را از بیخ ابطال نموده , تا حکمت طبیعی اصیل ملی و مغانی ایران را به اثبات رساند.

سومین پیامبر ستیز بزرگ جهان اسلام عقیده داشت هرکس باید با تمام وسع و همت در تعلم فلسفه بکوشد و خود را به بحث و نظر و فراگیری برطریق حق مشغول دارد.کسی که در فلسفه نظر کرده باشد ابدا معتقد به شرایع پیامبران  نخواهد بود. چون اینگونه اعتقادات خرافی موجب بر اختلافات , همانا مصر بر جهل و تقلید است که منجر به نزاع و کشتار میشود. اهل شریعت دین را حسب تقلید از رئیسان خود برمیگیرند که نگرش و پژوهش در اصول را وا می نهند و از آن باز می دارند.

انسان کامل در نزد رازی, همان است که آدمی خود(نه خدا) محور و مرکز وجود قرار میگیرد و همین اندیشه انسان گرایی نیز یادآور جنبش روشنگری در اروپای سده 18 می باشد. انسان گرایی رازی خود ناشی از فلسفه علمی اوست که دانشمندان غربی او را مشعل افروز خرد گرایی و انسان مداری وصف نموده اند , از آنرو که برای عقل انسانی در همه امور و احوال,چندان فضیلت قائل شده که آدمی را از هر رهنمای دیگری که ادیان در وجود انبیا متصور میدانند بی نیاز می سازد.

رازی در آغاز عصر نوزایی فرهنگی ایران در دوران اسلامی,منادی وحید جدایی فلسفه از دین و یگانه نگره پرداز پیشاهنگ جدایی دین از سیاست یا استقلال دولت از خلافت سنی ,و مبشر قوانین مدنی به جای قوانین ((شرایع))مذهبی بوده است.

عصر رازی دوره بازگشت (نوزایی)فرهنگ ایران باستان در زمینه تمدن اسلامی ,مقارن با فروپاشی خلافت عباسی در ایران زمین (سده های 3تا5 ه ق) بر اثر رستاخیز عناصر ایرانی بود.رازی به عنوان نماینده خردگرایی عصر خویش یاد آور جنبش روشنگری در سده هجدهم است,مبین تصور پیشرفت علمی و تنها شخصیت مستقلی به شمار می رود که بر ستیغ انسانگرایی ایرانی و دانش و خردورزی ایستاده است.رازی اعتقاد به علم شهود (وحی) نداشت , بلکه معتقد به معرفت تجربی یا علم حصولی می بود.وی با نفی هرگونه متافیزیسم و رد علت غایی در طبیعت , مساله مبدا و معاد را هم بر طبق اصول حکمت طبیعی توضیح می نمود.

پی نوشت 1 : این پست برداشتی مستقیم از متن کتاب حکیم رازی نوشته پرویز سپیتمان است/حکیم رازی از جنجالی ترین کتابهای دهه 80 بود که نشر طرح نو آن را به چاپ رسانید. در کتاب نظر محمد بن زکریای رازی را درباره شریعت می خوانیم که ایشان عقیده داشتند وجود پیامبر در تناقض با عدالت خداوندی است. این کتاب واکنش های زیادی در محافل فلسفی و دولتی کشور برپا نمود که بارها از تجدید چاپ آن جلوگیری شد و حکومت اسلامی هم از ورود انتشارات طرح نو به نمایشگاه بین المللی  بابت چاپ این کتاب جلوگیری نمود .چاپ اول کتاب درسال 83 و در936صفحه است/.

پی نوشت 2 :این پست برای شرکت در جشنواره کتابی به اختصار می باشد.

پی نوشت 3 : این کتاب را از اینجا دانلود کنید.َ